Altı yaşındaki kardeşim tam bir soru makinesi. Nerede yakalasa evrenin doğası hakkında beni sorguya çekiyor. Son zamanlardaki popüler sorusu ise “Evrendeki en büyük yıldız hangisidir?” Bu soruya basit bir cevabım vardı: “Evren çok büyük bir yer ve muhtemelen en büyük yıldızın hangisi olduğunu bulmanın yolu yok.” Bu cevabım onu pek memnun etmemiş olacak ki soruyu biraz değiştirip yeniden sordu: “Bildiklerimiz arasında en büyük yıldız hangisi?” Ayaküstü sohbet ederken, internet erişimi olmadan, bu soruya cevap vermek güç. Eve döndüğümde biraz araştırma yaptım ve bulduklarımı sizinle paylaşmak istiyorum.
Cevaba geçmeden önce, boyutları daha rahat ölçeklendirmek amacıyla, kendi yıldızımız olan Güneş’e bakmamızda yarar var. Güneş’in çapı 1.4 milyon kilometredir. Bu sayı ölçeklendirme konusunda fikir edinmek için oldukça büyük. Astronomlar, Güneş’ten büyük veya küçük yıldızları karşılaştırmak amacıyla “Güneş yarıçapı” ve “Güneş kütlesi” terimlerini kullanıyorlar. Güneş’in yarıçapı 690.000 km ve kütlesi 2 x 10 üzeri 30 kilogramdır. Yani 2.000.000.000.000.000.000.000.000.000.000 kg!
Galaksimizdeki büyük yıldızlardan biri 7.500 ışık yılı uzaklıktaki Eta Carinae yıldızıdır ve yaklaşık 100 Güneş kütlesine sahiptir. Güneş’ten dört milyon kez daha parlaktır. Güneş rüzgarlarıyla beraber, yıldızlar, zaman içinde kütle kaybına uğrarlar. Bu kayıp Eta Carinae için oldukça fazla. Öyleki, her yıl, 500 Dünya kütlesi kadar madde kaybına uğruyor. Madde atımının bu kadar fazla olması nedeniyle, astronomlar için, yıldız rüzgarlarının nereden başladığını ve nerede bittiğini tespit etmek oldukça güçtür. Ama şu an için Eta Carinae’nın yarıçapının Güneş’in 400 katı olduğunu söyleyebiliriz.
Ama bu hiç birşey! Bilinen en büyük yıldız VY Canis Majoris, kırmızı süper dev bir yıldız. Canis Major (Büyük Köpek) takım yıldızında ve Dünya’dan yaklaşık 5.000 ışık yılı uzaklıkta bulunuyor. Minnesota Üniversitesi’nden Prof. Roberta Humphreys’in yakın zamanda yaptığı çalışmalar sonucunda yıldızın, Güneş’ten 2100 kez daha büyük olduğunu söyleyebiliyoruz. Böyle büyüklükteki bir yıldız, Güneş’in olduğu yerde olsaydı, sınırları Satürn’ün yörüngesini geçiyor olacaktı.
Bu noktada, VY Canis Majoris’in büyüklüğü konusunda bütün astronomların aynı fikirde olmadığını söyleyelim. Bazı astronomlar yıldızın Güneş’ten 600 kat daha büyük olduğunu söylüyorlar. Bu da yıldızın, Mars’ın yörüngesine kadar uzanacağı anlamına geliyor.
Orjinal sorumuzun dışına çıkabilir ama gerçekten bu yıldız evrendeki en büyük yıldız mı? Açıkcası, en büyük yıldızı bulmak imkansız. Evren gerçekten çok büyük bir yer ve her köşesine dikkatlice bakmak, araştırmak oldukça zor.
Büyük yıldız peşinde koşanlar için teorisyenlerden ufak bir ipucu: Yıldızların sıcaklıkları. En büyük yıldızlar aynı zamanda en soğuk yıldızlardır. En büyük yıldız soğuk bir süperdev olacaktır. Örneğin VY Canis Majoris’in hesaplanan sıcaklığı 3500 Kelvin’dir. Gerçekten büyük yıldızlar soğuktur. 3000 Kelvin sıcaklığa sahip bir süperdev, Güneş’ten 2600 kez büyük olacaktır.
Son olarak, burada söz konusu alan çeşitli nesnelerin boyutunu gösterir kısa animasyonu izleyebilirsiniz. Animasyon bizim küçük gezegenimizle başlıyor ve VV Cephei A ile bitiyor. Sanırım VY Canis Majoris ile ilgili son bilgiler animasyonun hazırlandığı sırada henüz yayınlanmamıştı.
6 yorum
Gerçekten de evrendeki en büyük yıldız sorusuna cevap vermek çok zordur.Bu ulaşılmaz şaheser o kadar geniş ve büyük ki düşünce sınırlarımızı zorluyor.Eğer imkanımız olup derin uzaya açılabilseydik belki de bizi birçok sürpriz karşılardı.Benim düşüncem ve hayalim,evrenin çok derinliklerinde,belki de bizim güneş sistemimizin 3 katı kadar büyük bir alanı kapsayan bir yıldız vardır.Ve o yıldızın etrafında da küçük yıldızlar ve ona dostluk eden buz tutmuş soğuk,sevimli gezegenler vardır.Kim bilir,evren her fırsatta bizi şaşırtmaya yetiyor.Sizce de yanılıyor muyum?
evrendeki büyük yıldızların yoğunluğuna dikkat etmek gerekir.güneşten bin kat daha büyük çap varken kütlesi sadece 50 kat fazla olan yıldızlar var ,buda aslında dev yıldızın aslında galaktik bir balon olduğunu gösteriyor yoğunluğu neredeyse hava kadar sadece çekirdekte ve dış çeperde madde yoğunluğu var gerisi boş olmalı ,kocaman bir balon…
Şu an için evrendeki en büyük yıldız VY Canis Majoris ancak daha büyük yıldızlar var mıdır bilemeyiz.Bana göre vardır.Çünkü VY Canis Majoris yıldızı bulunmadan önce en büyük yıldız MY CEPHEI.MY CEPHEI bulunmadan önceki en büyük yıldız ise ANTARES’di.Yani neden ilerleyen yıllarda VY Canis Majoris yıldızından daha büyük yıldız bulunmasın ki.Kimse bilemez bu sorunun cevabını.Dediğim gibi şuan için VY Canis Majoris yıldızı liderliğini koruyor..hehe
evren bence bizim için aşılabilir birşey değildir,bizim düşünce kapasitemiz o muazzam sonsuz karanlığı nekadar aydınlatabilir ki.elbette ki çok daha büyük yıldızlar vardır ve belkide birçok evren de vardır.kendi dünyamızda yaşam zincirine baktığım zaman bu mekanizmanın bizim gezegen dışında da varolduğunu görüyorum.gezegenimiz o zincir içinde küçücük bir noktacıktır.ben şahsen o sistemler içinde birçok yaşam türünün de varolduğunu düşünüyorum…
Bence evren herşeyin birbirinden üstün olduğu bir hayal gücü dür aynı bir ilizyon gibi her şey birbirinden büyük bir çıkmaz gibidir ama akıllarda şöyle sorularda vardır everen gerçekten sonsuz mudur ? evrenden daha büyük bir kavram var mıdır herkes bunu belirtmese de çok merak ediyordur evren bence sonsuz bir soru girdabı dır.
evren sonsuz ya da değildir, bunu bilemeyiz. sadece bilebiliriz ki, bize göre gerçekten çok büyük. evrenin şeklini, duruşunu, nasıl başlayıp nasıl sonlanacağını hala anlamaya çalışıyoruz, ama sadece teori. bu yüzden bizim göremediğimiz veya keşfedemediğimiz yıldız sayısı çok olmalıdır. yıldızla birlikte pekçok ta gezegen olmalıdır. şu anki teknoloji yeterli değil maalesef. zaten hala anlayamadığımız ve sürekli reddettiğimiz bir gerçek vardır: ‘sonsuz’un şekli yoktur. sonsuz başlamaz ve sonlanmaz. hele ki sonsuz genişlemez. eğer evren sonsuzsa, nasıl giderek genişliyor? genişliyorsa mutlaka bir başı olmalı. başı varsa sonu da vardır. bu evren mutlaka sonlanır. evrenin küresel veya düz olduğunu, ya da nasıl başlayıp giderek büyüyor olabileceğini düşünmek yerine, bence önce sonsuz, sonu olmayan kavramlarını anlamamız gerekli. öyle düşünüyorum.